Αρνάκι Λήμνου

Η μοναδικότητα του Αρνιού Λήμνου θεμελιώνεται στη διαφοροποίησή του από τα συνήθη σφάγια αρνιών της Ελλάδας, κυρίως λόγω της υψηλότερης περιεκτικότητας σε ενδομυϊκό λίπος και της ιδιαίτερης διατροφής.

Το προϊόν έχει αναγνωριστεί ως Προστατευόμενη Γεωγραφική Ένδειξη (ΠΓΕ), με επίσημη έγκριση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον Οκτώβριο του 2022. Οι βασικές προδιαγραφές του προϊόντος, όπως περιγράφονται στον επίσημο φάκελο, είναι:

• Ταυτοποίηση: «Αρνάκι Λήμνου / Arnaki Limnou».
• Καθεστώς: Προστατευόμενη Γεωγραφική Ένδειξη (ΠΓΕ).
• Ηλικία Σφαγίου: 60 έως 120 ημερών. Τα αρνιά γεννιούνται από τα τέλη Νοεμβρίου έως τα τέλη Φεβρουαρίου.
• Βάρος Σφαγίου: Μεγαλύτερο από 10 kg.
• Περιεκτικότητα Λίπους: Το κρέας εμφανίζει υψηλό ποσοστό λίπους στους βρώσιμους ιστούς, που κυμαίνεται από 10,0% έως 15,0%, τιμή σημαντικά υψηλότερη από τον μέσο όρο (1,5% έως 3%) ανάλογων σφάγιων από άλλες περιοχές της Ελλάδας. Αυτό το λίπος διαχέεται ενδομυϊκά (μαρμαρωτό), εξασφαλίζοντας τη χαρακτηριστική γευστικότητα.

Η οριοθετημένη γεωγραφική περιοχή παραγωγής, εκτροφής και σφαγής του Αρνιού Λήμνου είναι αυστηρά τα νησιά Λήμνος και Άγιος Ευστράτιος, τα οποία αποτελούν την Περιφερειακή Ενότητα Λήμνου. Το νησιωτικό terroir της Λήμνου, με τα ιδιόμορφα αμμώδη αργιλώδη εδάφη και το ξηρό μεσογειακό κλίμα, παίζει καθοριστικό ρόλο στην ποιότητα του κρέατος. Οι βοσκότοποι των νησιών είναι πλούσιοι σε γηγενή χλωρίδα και αρωματικά βότανα (ψυχανθή και δημητριακά), η κατανάλωση των οποίων από τα ενήλικα πρόβατα και στη συνέχεια από τα αρνιά (μέσω της βόσκησης) μεταφέρει αρωματικά συστατικά στον λιπώδη ιστό. Αυτοί οι ιδιαίτεροι περιβαλλοντικοί παράγοντες, σε συνδυασμό με την προσαρμοσμένη στους ντόπιους πληθυσμούς φυλή, συντελούν στην παραγωγή κρέατος με τα περιζήτητα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά.

Ο τίτλος της μεθόδου είναι Μέθοδος Εκτροφής & Παραγωγής (Κτηνοτροφικά προϊόντα).

Η εκτροφή των προβάτων στη Λήμνο ακολουθεί το ημιεκτατικό σύστημα, μια παραδοσιακή πρακτική με χαμηλές εισροές, η οποία στηρίζεται κυρίως στη φυσική βόσκηση. Τα ενήλικα πρόβατα βόσκουν ελεύθερα καθ' όλη τη διάρκεια του έτους στους φυσικούς βοσκότοπους γύρω από τα ποιμνιοστάσια (μαντρούλες), χωρίς να μετακινούνται εκτός των νήσων. Η διατροφή των αρνιών βασίζεται πρωτίστως στον όψιμο θηλασμό, καθώς παραμένουν με τις μητέρες τους και θηλάζουν για περίοδο περίπου 60 ημερών, γεγονός που συμβάλλει στην ικανή εναπόθεση λίπους. Μετά τον απογαλακτισμό, τα αρνιά έχουν πρόσβαση για έναν έως δύο μήνες στη βόσκηση των φυτών της γης, καθώς και σε μικρές ποσότητες συμπληρωματικών μειγμάτων που αποτελούνται κυρίως από τοπικά δημητριακά (όπως ο σκληρός σίτος) και ψυχανθή. Η χρήση των λιθόκτιστων ποιμνιοστασίων (μαντρών) διασφαλίζει ότι οι βοσκότοποι βρίσκονται σε εγγύτητα με τα ζώα, μειώνοντας τις αποστάσεις και τονώνoντας την ποιότητα του κρέατος.

Το Αρνάκι Λήμνου αποτελεί έναν από τους πυλώνες της αγροτικής οικονομίας του νησιού. Η αναγνώριση ως ΠΓΕ ενισχύει την εμπορική αξία και τη φήμη του προϊόντος, στηρίζοντας οικονομικά τον πρωτογενή τομέα και διατηρώντας την αγροτική απασχόληση στη νησιωτική περιοχή. Παράλληλα, η διατήρηση της ημιεκτατικής εκτροφής, η οποία είναι προσαρμοσμένη στο φυσικό περιβάλλον, συμβάλλει στη διατήρηση της βιοποικιλότητας των βοσκοτόπων και του παραδοσιακού οικολογικού δεσμού μεταξύ κτηνοτροφίας και γεωργίας.

Η κτηνοτροφία στη Λήμνο έχει μακρά και αδιάλειπτη ιστορική παράδοση, με το ημιεκτατικό σύστημα εκτροφής να είναι βαθιά ριζωμένο στις πρακτικές των ντόπιων «κεχαγιάδων» (κτηνοτρόφων). Η διαχρονική προσαρμογή των προβάτων στο νησιωτικό περιβάλλον, με ελάχιστες επιρροές από εξωτερικές φυλές (όπως η Μυτιλήνης ή η Χίου), οδήγησε στη διαμόρφωση του Λημνιού προβάτου και στην παραγωγή κρέατος με αναγνωρίσιμη γεύση, η οποία συντέλεσε στη φήμη του προϊόντος. Το κρέας είναι ταυτισμένο με την τοπική κουζίνα και τα ήθη του νησιού.

Το αρνί και το κατσίκι κυριαρχούν στη Λημνιακή διατροφή. Σε αντίθεση με το παραδοσιακό σούβλισμα που είναι διαδεδομένο σε πολλές περιοχές της Ελλάδας, στη Λήμνο, το αρνί αποτελεί το κεντρικό έδεσμα του Πασχαλινού τραπεζιού και ψήνεται κυρίως στον φούρνο με διάφορες παραδοσιακές συνταγές. Η παραδοσιακή χρήση των λιθόκτιστων ποιμνιοστασίων (μαντρών) αποτελεί επίσης αναπόσπαστο μέρος της πολιτιστικής κληρονομιάς της κτηνοτροφίας του νησιού.