Αριούσιος Οίνος

Ο Αριούσιος Οίνος (ή Χίος) είναι σήμερα αναγνωρισμένος ως προϊόν με Προστατευόμενη Γεωγραφική Ένδειξη (Π.Γ.Ε. Χίος), η οποία αφορά το σύνολο των οίνων που παράγονται στη γεωγραφική ζώνη του νησιού και τηρούν συγκεκριμένες προδιαγραφές. Η ονομασία Αριούσιος συνδέεται ιστορικά με την πιο εκλεκτή ποιότητα του χιώτικου κρασιού από την αρχαιότητα. Το καθεστώς αυτό πιστοποιεί τη σύνδεση της ποιότητας και της φήμης του οίνου με τη γεωγραφική του προέλευση. Οι οίνοι Π.Γ.Ε. Χίος παράγονται σε διάφορους τύπους, όπως λευκός ξηρός, ερυθρός ξηρός, ερυθρός ημίγλυκος, ροζέ (ξηρός, ημίξηρος, ημίγλυκος), ενώ οι βασικές ποικιλίες που χρησιμοποιούνται περιλαμβάνουν το Χιώτικο Κρασερό Ν. (κόκκινη), το Αγιωργίτικο Ν., το Ασύρτικο Β., το Μανδηλαριά Ν. και το Μπιγλέρι Β. (λευκή).

Η περιοχή παραγωγής του ιστορικού Αριούσιου Οίνου εντοπίζεται στη Βορειοδυτική Χίο, μια ζώνη η οποία κατά την αρχαιότητα ονομαζόταν Αριουσία Χώρα (ή Αριούσιον). Η περιοχή αυτή οριοθετείται ανάμεσα στα όρη Πελινναίο και Αμανή, και σήμερα περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, τον οικισμό των Κουρουνίων, ο οποίος φέρεται να παρήγαγε το εκλεκτότερο κρασί στη νεότερη περίοδο, επιβεβαιώνοντας τη διαχρονική φήμη της συγκεκριμένης ζώνης. Το έδαφος στην περιοχή είναι κυρίως τραχύ, ασβεστολιθικό, χαρακτηριστικό που συμβάλλει στη διαμόρφωση του ιδιαίτερου χαρακτήρα των σταφυλιών. Οι ιδιάζουσες κλιματολογικές συνθήκες οφείλονται στις υψηλές οροσειρές της ανατολικής πλευράς του νησιού, δημιουργώντας ένα ιδιαίτερο μικροκλίμα που είναι καθοριστικό για την καλλιέργεια των αμπελιών και την αργή, ομαλή ωρίμανση των σταφυλιών, παράγοντες που συνέβαλαν ιστορικά στην εξαιρετική ποιότητα του Αριούσιου.

Μέθοδος Καλλιέργειας

Η αμπελοκαλλιέργεια για τους οίνους Π.Γ.Ε. Χίος (που φέρουν την κληρονομιά του Αριούσιου) πραγματοποιείται κυρίως στις πλαγιές του όρους Αμανή στη Βορειοδυτική Χίο. Η καλλιέργεια χαρακτηρίζεται από την επικράτηση αυτόχθονων ποικιλιών, όπως το Χιώτικο Κρασερό και το Μπιγλέρι, οι οποίες έχουν προσαρμοστεί πλήρως στο τραχύ και ορεινό περιβάλλον. Οι αμπελώνες είναι συχνά διασπαρμένοι γύρω από μικρούς οικισμούς. Λόγω του εδάφους και της παράδοσης, οι καλλιεργητικές πρακτικές συχνά ακολουθούν παραδοσιακούς τρόπους, επιτρέποντας την έκφραση του ιδιαίτερου terroir του νησιού, με έμφαση στην ποιότητα της πρώτης ύλης.

Μέθοδος Οινοποίησης

Η οινοποίηση για τους οίνους Π.Γ.Ε. Χίος γίνεται σε σύγχρονες εγκαταστάσεις στο νησί. Η διαδικασία ακολουθεί τις κλασικές μεθόδους, με προσαρμογές ανάλογα με τον τύπο του οίνου (λευκός, ερυθρός, ξηρός, ημίγλυκος).

1. Οινοποίηση Λευκών Ξηρών, Ημίξηρων και Ημίγλυκων: Η μετατροπή των σταφυλιών σε γλεύκος και του γλεύκους σε οίνο γίνεται με εφαρμογή σύγχρονης τεχνολογίας. Η αλκοολική ζύμωση των λευκών οίνων πραγματοποιείται σε ελεγχόμενη θερμοκρασία, η οποία δεν υπερβαίνει τους 20°C, μια πρακτική κρίσιμη για τη διατήρηση των φρέσκων αρωμάτων.
2. Οινοποίηση Ερυθρών Ξηρών, Ημίξηρων και Ημίγλυκων: Για τους ερυθρούς οίνους εφαρμόζεται η κλασική μέθοδος ερυθράς οινοποίησης. Επιτρέπεται, ωστόσο, η μέθοδος της προζυμωτικής κρυοεκχύλισης για την καλύτερη εκχύλιση χρώματος και αρωμάτων, η οποία διαρκεί συνήθως 3-4 ημέρες. Ακολουθεί ο εμβολιασμός με επιλεγμένες καλλιέργειες ζυμομυκήτων. Η παραμονή με τα στέμφυλα (εκχύλιση) διαρκεί μέχρι λίγο πριν το τέλος της αλκοολικής ζύμωσης. Μετά τον διαχωρισμό, οι ξηροί ερυθροί οίνοι συνήθως υποβάλλονται και σε μηλογαλακτική ζύμωση.
3. Παραγωγή Ημίξηρων/Ημίγλυκων: Για την παραγωγή των ημίξηρων και ημίγλυκων οίνων, επιτρέπεται η γλύκανση των ξηρών οίνων σύμφωνα με τα όρια και τις προϋποθέσεις που ορίζει η κοινοτική νομοθεσία. Ο ερυθρός ημίγλυκος οίνος, ειδικότερα, μπορεί να προέρχεται από λιαστά σταφύλια (όπως το Ariousios Glikazon), ακολουθώντας την παραδοσιακή πρακτική των γλυκών οίνων της Μεσογείου.

Ο Αριούσιος Οίνος και η αναβίωση του αμπελώνα της Χίου έχουν πολυδιάστατο αντίκτυπο στην τοπική οικονομία και πολιτιστική ταυτότητα. Ιστορικά, ο Αριούσιος αποτελούσε ένα από τα πιο σημαντικά και φημισμένα εξαγώγιμα προϊόντα της Χίου, εξασφαλίζοντας πλούτο και διεθνή αναγνώριση. Σήμερα, η ύπαρξη του Π.Γ.Ε. Χίος και η επαναδραστηριοποίηση οινοποιείων, όπως η ΑΡΙΟΥΣΙΟΣ Α.Ε., συνεισφέρουν σημαντικά στην αγροτική ανάπτυξη της βορειοδυτικής Χίου, περιοχής που αντιμετώπισε την εγκατάλειψη της καλλιέργειας για δεκαετίες. Το κρασί ενισχύει τον οινοτουρισμό, καθώς οι σύγχρονες μονάδες λειτουργούν ως επισκέψιμα οινοποιεία, προσελκύοντας τουρίστες που ενδιαφέρονται για την ιστορία και τη γαστρονομία του νησιού. Η εξαγωγή του οίνου σε αγορές όπως οι ΗΠΑ, η Αγγλία και η Αυστραλία συμβάλλει στην εξωστρέφεια του νησιού, φέρνοντας παράλληλα στην επιφάνεια την ιστορική σύνδεση της Χίου με τα περίφημα κρασιά της αρχαιότητας, λειτουργώντας ως πολιτιστικός πρεσβευτής του νησιού.

Η ιστορία του Αριούσιου Οίνου είναι από τις πλέον ένδοξες στα χρονικά του ελληνικού και παγκόσμιου κρασιού, καθώς η φήμη του εκτείνεται σε 1500 και πλέον χρόνια της αρχαιότητας και του Βυζαντίου. Ο μύθος θέλει τον ίδιο τον Διόνυσο να ευλόγησε τη Χίο και τον γιο του, τον μυθικό βασιλιά Οινοπίωνα, να διδάσκει στους Χιώτες την τέχνη της καλλιέργειας και της παραγωγής του "μαύρου κρασιού". Ήδη από τον 5ο αιώνα π.Χ., ο ποιητής Έρμιππος εξυμνούσε την ποιότητά του, ενώ ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος και ο ιατρός Γαληνός το κατέτασσαν ανάμεσα στα καλύτερα κρασιά του κόσμου. Η φήμη του ήταν τέτοια που το ονόμαζαν «Νέκταρ» και «Ομηρικό κρασί» (με την παράδοση να συνδέει τη γέννηση του Ομήρου με την περιοχή παραγωγής του). Κατά τη Ρωμαϊκή περίοδο, ήταν εξαιρετικά σπάνιο και ακριβό, συνταγογραφούμενο ακόμη και για ιατρικούς σκοπούς, ενώ ναυάγια στη Μεσόγειο, γεμάτα με χιώτικους αμφορείς ειδικά κατασκευασμένους για τη μεταφορά του, πιστοποιούν την τεράστια εξαγωγική του δύναμη. Η αναφορά του οίνου συνεχίστηκε και στη Βυζαντινή περίοδο από ιστορικούς όπως ο Ψελλός και ο Πορφυρογέννητος, επιβεβαιώνοντας τη διαχρονική του πρωτοκαθεδρία, σε μια φήμη που πολλοί συγκρίνουν με τη σημερινή φήμη του Bordeaux.