Παράκαμψη προς το κυρίως περιεχόμενο

Άφκος (Φάβα) Λήμνου

ΒΑΘΜΟΣ ΔΥΣΚΟΛΙΑΣ
εύκολο
ΧΡΟΝΟΣ
30'
ΑΤΟΜΑ
4

ΥΛΙΚΑ

  • 250 γρ. άφκου Λήμνου 
  • 1 μεσαίο κρεμμύδι
  • 1,5 - 1,7 lt. ζεστό νερό (η αναλογία νερού προς φάβα είναι περίπου 6 προς 1, για ανοιχτή κατσαρόλα που σιγοβράζει)
  • 40 ml ελαιόλαδο
  • αλάτι & πιπέρι 
  • φύλλο δάφνης

Περιγραφή

Η λέξη φάβα αναφέρεται στον τρόπο μαγειρέματος σπασμένων σπόρων οσπρίων. Το πιο γνωστό λαθούρι της Λήμνου είναι ο άφκος (Lathyrus ochrus (L.) D.C.), το οποίο σπέρνεται κατά τους μήνες Νοέμβριο – Δεκέμβριο. Παράλληλα, όμως, στη Λήμνο η φάβα φτιάχνεται και από την ποικιλία λαθούρι (Lathyrus sativus L.), η οποία είναι λιγότερο γνωστή. Πηγές αναφέρουν την καλλιέργεια του λαθουριού στη Λήμνο κατά τον 16ο αιώνα, αλλά και πιο πρόσφατα, τη δεκαετία του 1940, όπου και καλλιεργούνται συστηματικά σε διάφορα χωριά της Λήμνου έως και σήμερα. Παραδοσιακά, ο άφκος τριβόταν σε μυλόπετρες.

Εκτέλεση

Κόβετε το κρεμμύδι. Σε βαθιά αντικολλητική κατσαρόλα, βάλτε το λάδι να κάψει σε μεσαία φωτιά και ρίχνετε το κρεμμύδι να σοταριστεί απαλά για 4-5 λεπτά, ανακατεύοντας κάθε τόσο. Προσθέτετε τη φάβα. Τη σοτάρετε μαζί με το κρεμμύδι και τη δάφνη για 2 λεπτά και, στη συνέχεια, προσθέτετε την περισσότερη ποσότητα ζεστό νερό ( 1,2-1,4 lt), αφήνοντας το υπόλοιπο για συμπλήρωμα αργότερα, εφόσον χρειαστεί. Σιγοβράζετε τη φάβα, ανακατεύοντας κάθε τόσο με ανοιχτή κατσαρόλα. Εάν βγάλει αφρούς, ξαφρίζετε με ένα κουτάλι. Καθώς περνάει η ώρα και σίγουρα μετά το πρώτο εικοσάλεπτο, τσεκάρετε και ανακατεύετε πιο τακτικά για να μην κολλήσει η φάβα στον πάτο, καθώς η ποσότητα του νερού μειώνεται. Προσθέτετε, στην πορεία, αλάτι και πιπέρι. Όταν οι μπουρμπουλήθρες που βγαίνουν στην επιφάνεια αρχίζουν να μικραίνουν και να πετάνε –που σημαίνει ότι έχει φύγει η περισσότερη ποσότητα νερού- ελέγχετε ότι η φάβα έχει λιώσει. Συνήθως, αυτό συμβαίνει περίπου στα 35’-40’. Αν η φάβα δεν έχει λιώσει και το νερό έχει μειωθεί, προσθέτετε ζεστό νερό σε μικρές ποσότητες (ανά 100 ml) μια ή περισσότερες φορές για να μην σας αραιώσει, μέχρι να λιώσουν καλά τα σποράκια της φάβας. Όταν πλέον η φάβα έχει λιώσει και είναι πηχτή, την αφαιρείτε την από τη φωτιά και προαιρετικά, με μίξερ χειρός την περνάτε καλά, ώστε να γίνει εντελώς λεία και βελουτέ. Διορθώνετε αν χρειάζεται σε αλάτι και πιπέρι. Σερβίρετε σε πιάτο και περιχύστε μπόλικο αγουρέλαιο, ψιλοκομμένο κρεμμύδι ξερό, μαϊντανό και φρεσκοτριμμένο πιπέρι.

Άλλες συνταγές

Βενιζελικά Λήμνου
Μετά την απελευθέρωση της Λήμνου από τον οθωμανικό ζυγό, το 1912, και, στη συνέχεια, με την ένταξή της στο ελληνικό κράτος, το νησί επισκέφτηκε ο Ελευθέριος Βενιζέλος. Αφού αποβιβάστηκε στον Ρωμέικο Γιαλό στη Μύρινα, όπου τον περίμενε πλήθος κόσμου για να τον καλωσορίσει, δοκίμασε τα κεράσματα που του είχαν ετοιμάσει. Μεταξύ άλλων, εκδήλωσε μια ιδιαίτερη προτίμηση σε ένα λευκό φοντανάκι, γεμισμένο με καρύδι και αμύγδαλο. Και κάπως, έτσι, τα φοντανάκια με το λευκό γλάσο ονομάστηκαν «βενιζελικά».
Όσπρια παντρεμένα
Τα όσπρια ήταν ανέκαθεν βασική τροφή της ελληνικής κουζίνας. Εκτός από το ότι η γη μας είναι εύκολη στην καλλιέργεια των οσπρίων ήταν και είναι, επίσης, εύκολο να αποθηκευτούν και να συντηρηθούν για πολύ καιρό. Τα "παντρεμένα" όσπρια ήταν, επίσης, η λύση της επόμενης μέρας. Όταν περίσσευαν όσπρια, τα μαγείρευαν με ρύζι την επόμενη μέρα, δηλαδή ρεβιθόρυζο, φασουλόρυζο, φακόρυζο κι, έτσι, τίποτα δεν πήγαινε χαμένο. Τέλος, τα όσπρια, συνδυασμένα με ρύζι, είναι μια πολύ υγιεινή τροφή, προσφέροντας μια πηγή πρωτεΐνης. Η προσθήκη ρυζιού απογειώνει τη διατροφική αξία του πιάτου.