Μέλι Άναμα Ικαρίας

Το Μέλι Άναμα Ικαρίας διακρίνεται για τα μοναδικά του χαρακτηριστικά, τα οποία είναι στενά συνδεδεμένα με την ενδημική χλωρίδα του νησιού και την παραδοσιακή μελισσοκομική πρακτική. Πρόκειται για ένα παχύρευστο μέλι, με σκούρο καστανό έως χάλκινο κοκκινωπό χρώμα, το οποίο μετά την κρυστάλλωση αποκτά μια ιδιαίτερη καραμελί απόχρωση. Έχει μία χαρακτηριστική έντονη γλυκόπικρη γεύση που οφείλεται στα αρώματα των λουλουδιών της ερείκης, προσδίδοντάς του μία ξεχωριστή ταυτότητα, περιζήτητη από γευσιγνώστες.

Καθεστώς ΠΟΠ/ΠΓΕ

Το Μέλι Άναμα Ικαρίας βρίσκεται σε διαδικασία καταχώρησης ως προϊόν Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης (ΠΟΠ). Ο φάκελος πιστοποίησης, ο οποίος υποστηρίχθηκε από τον Μελισσοκομικό Συνεταιρισμό «ο Ίκαρος» σε συνεργασία με την Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου και το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, υποβλήθηκε προς έγκριση στο Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων (ΥΠΑΑΤ) και εν συνεχεία στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Βασικές Προδιαγραφές από τον Φάκελο ΠΟΠ (κατά την υποβολή):

• Συλλογή: Προέρχεται αποκλειστικά από τον θάμνο Ερείκη (Erica manipuliflora), ο οποίος ανθίζει τους φθινοπωρινούς μήνες.
• Χρώμα: Ερυθροχάλκινο (σκούρο καστανό έως χάλκινο κοκκινωπό), που μετατρέπεται σε καραμελί μετά την κρυστάλλωση.
• Γεύση: Έντονη, με χαρακτηριστική γλυκόπικρη χροιά, και άρωμα λουλουδιών ερείκης/καραμέλας.
• Κρυστάλλωση: Πολύ γρήγορη, συνήθως εντός 1-3 μηνών από τη συλλογή.
• Ιδιότητες: Διαθέτει φυσικές αντιμικροβιακές ιδιότητες, οι οποίες οφείλονται στη χαμηλή υγρασία και το όξινο pH, δυσχεραίνοντας την ανάπτυξη μικροοργανισμών.

Η γεωγραφική περιοχή παραγωγής του Μέλιτος Άναμα είναι το νησί της Ικαρίας, το οποίο βρίσκεται στο βορειοανατολικό Αιγαίο. Η γεωμορφολογία του νησιού, με το άγριο, ορεινό του ανάγλυφο, τις απότομες πλαγιές και το πυκνό δίκτυο ρεμάτων, σε συνδυασμό με το μεσογειακό κλίμα, δημιουργεί ένα μοναδικό οικοσύστημα που ευνοεί την ανάπτυξη μιας πλούσιας και ενδημικής χλωρίδας. Η μελισσοκομία στην Ικαρία βασίζεται κυρίως στην άγρια φύση του νησιού, όπου οι εκτάσεις καλλιεργειών είναι ελάχιστες, εξασφαλίζοντας την καθαρότητα των μελισσοκομικών προϊόντων. Η αφθονία του φθινοπωρινού ρεικιού (Erica manipuliflora), που αποτελεί την κύρια πηγή για το Άναμα, σε απρόσιτες και μη καλλιεργούμενες περιοχές των βουνών της Ικαρίας, αποτελεί τον καθοριστικό παράγοντα για τα ιδιαίτερα ποιοτικά χαρακτηριστικά του μελιού.

Η παραγωγή του Μέλιτος Άναμα Ικαρίας ακολουθεί σε μεγάλο βαθμό τις παραδοσιακές μελισσοκομικές πρακτικές που ασκούνται στο νησί εδώ και αιώνες, οι οποίες συχνά συνδυάζονται με σύγχρονες τεχνικές για τη βελτίωση της ποιότητας και της υγιεινής. Η μελισσοκομία στην Ικαρία χαρακτηρίζεται από τη νομαδική πρακτική, κατά την οποία οι μελισσοκόμοι μεταφέρουν τα μελίσσια τους σε διαφορετικές περιοχές του νησιού, ανάλογα με την εποχή ανθοφορίας, προκειμένου να συλλέξουν και άλλες ποικιλίες μελιού, όπως θυμαρίσιο ή πευκόμελο.

Εποχικότητα και Συλλογή

Η συλλογή του Άναμα πραγματοποιείται κατά τους φθινοπωρινούς μήνες (από τα μέσα Σεπτεμβρίου έως τον Νοέμβριο), όταν ανθίζει η ερείκη (Erica manipuliflora) στα βουνά της Ικαρίας. Το ρείκι θεωρείται κρίσιμο μελισσοκομικό φυτό, καθώς η ανθοφορία του επιτρέπει την ανανέωση και την ενίσχυση του μελισσιού ενόψει του χειμώνα. Οι παραδοσιακές τεχνικές περιλαμβάνουν την επιλογή τοποθεσιών με πυκνή βλάστηση ρείκης, μακριά από πηγές ρύπανσης ή καλλιέργειες, διασφαλίζοντας την καθαρότητα του μονοανθικού μελιού.

Εξαγωγή και Επεξεργασία

Μετά τη συλλογή, η εξαγωγή του μελιού γίνεται με ήπιες μεθόδους, συχνά με φυγοκέντρηση, με ιδιαίτερη προσοχή στη διατήρηση των φυσικών του συστατικών. Το μέλι Άναμα είναι γνωστό για την ταχεία του κρυστάλλωση (1-3 μήνες), γεγονός που επιβάλλει άμεση και προσεκτική επεξεργασία. Οι σύγχρονες μονάδες συσκευασίας τηρούν αυστηρές προδιαγραφές υγιεινής, ενώ η φιλοσοφία των παραγωγών διατηρεί την αφοσίωση στην παράδοση, χρησιμοποιώντας τις γνώσεις τεσσάρων γενεών για την φροντίδα των μελισσών και την ελάχιστη δυνατή παρέμβαση στο τελικό προϊόν.

Το Μέλι Άναμα έχει έναν ουσιαστικό κοινωνικοοικονομικό και πολιτιστικό αντίκτυπο στην Ικαρία. Η μελισσοκομία αποτελεί μια από τις βασικές αγροτικές δραστηριότητες του νησιού, η οποία συνδέεται με τη διατήρηση της παραδοσιακής οικονομίας και τη μικρής κλίμακας, οικογενειακή παραγωγή, σε συνδυασμό με άλλες γεωργικές εκμεταλλεύσεις. Η φήμη του Ικαριώτικου μελιού, και ιδιαίτερα του Άναμα, ως προϊόντος μακροζωίας και υψηλής βιολογικής αξίας, έχει συντελέσει στην προβολή της Ικαρίας διεθνώς ως "Blue Zone" (Μπλε Ζώνη), ενισχύοντας τον θεματικό τουρισμό και την αξία των τοπικών προϊόντων. Η διαδικασία για την κατοχύρωση ως ΠΟΠ αναμένεται να θωρακίσει περαιτέρω το προϊόν, να ενισχύσει τους τοπικούς παραγωγούς (όπως τον Μελισσοκομικό Συνεταιρισμό «ο Ίκαρος») και να εδραιώσει την οικονομική βιωσιμότητα της μελισσοκομικής παράδοσης στο νησί.

Η παράδοση της μελισσοκομίας στην Ικαρία ξεκινά πριν από αιώνες, αποτελώντας αναπόσπαστο κομμάτι της αγροτικής ζωής. Οι Ικαριώτες ανέπτυξαν την τέχνη της μελισσοκομίας σε ένα δύσβατο περιβάλλον, χρησιμοποιώντας την πλούσια, άγρια χλωρίδα του νησιού. Η γνώση και η φροντίδα των μελισσών μεταβιβαζόταν από γενιά σε γενιά, με τις σημερινές μελισσοκομικές μονάδες να αποτελούν συχνά τη συνέχεια αυτής της τετραετούς οικογενειακής παράδοσης. Το μέλι, και ειδικά το «Άναμα» (το φθινοπωρινό μέλι), δεν ήταν απλώς μια τροφή, αλλά ένα φάρμακο και βασικό συστατικό της καθημερινής διατροφής, συμβάλλοντας στη φήμη της Ικαρίας για τη μακροζωία των κατοίκων της. Η έννοια της "Αναμάλαξης" (παραδοσιακή πρακτική μελιού για θεραπευτικούς σκοπούς) συνδέεται άμεσα με τη λαϊκή ιατρική και τη χρήση του τοπικού μελιού.